Internal iliac arter dalları nelerdir?

İç iliak arter, ana pelvis arteri olup, karın aortasından ayrılan ve sakrumun ön yüzü hizasında ikiye ayrılan ortak iliak arterin devamıdır. Genellikle dördüncü lumbar vertebra seviyesinde dallanır ve pelvis boşluğu, gluteal bölge, perine ve bazı eksternal genital organların kanlanmasından sorumludur. İç iliak arter, parietal (duvar) ve visseral (iç organ) dallar olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

İç İliak Arterin Dalları

İç iliak arter dalları genellikle anterior ve posterior trunkuslardan (gövde) çıkar. Dallanma paterni kişiden kişiye değişiklik gösterebilse de, genel olarak aşağıdaki dallardan oluşur:

1. Parietal (Duvar) Dallar

Bu dallar, pelvis duvarlarını, kalçayı ve uyluğun proksimal kısımlarını kanlandırır.

• İliolumbal Arter (Arteria İliolumbalis): Posterior trunkustan çıkar. Psoas majör ve kuadratus lumborum kaslarını, iliak kemiği ve çevresindeki bölgeleri besler.
• Lateral Sakral Arterler (Arteriae Sacrales Laterales): Genellikle üst ve alt olmak üzere iki dal şeklindedir. Sakral kanal, sakral sinirler ve piriformis kasını kanlandırır.
• Superior Gluteal Arter (Arteria Glutea Superior): Posterior trunkusun en büyük devamıdır. Greater sciatic foramen üzerinden çıkarak gluteus maksimus, medius, minimus kasları ve tensor fasya lata'yı besler.
• İnferior Gluteal Arter (Arteria Glutea İnferior): Anterior trunkustan çıkar. Greater sciatic foramen altından geçerek gluteus maksimus, pelvik diyafram kasları ve sciatic siniri besler.
• Obturator Arter (Arteria Obturatoria): Anterior trunkustan kaynaklanır. Obturator foramen üzerinden geçerek medial uyluk kaslarını, obturator eksternus ve internus kaslarını ve kalça eklemini kanlandırır. Bazen inferior epigastrik arterden de köken alabilir (anormal dallanma).

2. Visseral (İç Organ) Dallar

Bu dallar, pelvis içindeki organları ve perineyi kanlandırır.

• Umbilikal Arter (Arteria Umbilicalis): Doğumdan sonra kapanarak medial umbilikal ligamente dönüşür. Proksimal kısmından superior vezikal arterler çıkarak mesaneyi besler.
• Superior Vezikal Arter (Arteria Vesicalis Superior): Genellikle umbilikal arterin proksimalinden ayrılarak mesanenin üst ve arka kısımlarını kanlandırır.
• İnferior Vezikal Arter (Arteria Vesicalis İnferior) / Vajinal Arter (Kadınlarda): Erkeklerde prostat, seminal veziküller ve mesanenin alt kısmını besler. Kadınlarda vajinal arter olarak adlandırılır ve vajina, mesane tabanı ve komşu yapıları kanlandırır.
• Orta Rektal Arter (Arteria Rectalis Media): Rektumun orta kısmını, rektumun ampulla bölgesini ve internal anal sfinkteri besler.
• İnternal Pudendal Arter (Arteria Pudenda İnterna): Anterior trunkustan çıkarak greater sciatic foramen altından geçer ve perineye ulaşır. Erkek ve kadında external genital organları, perine kaslarını ve anal kanalın distal kısmını kanlandırır. Dalı olan inferior rektal arter, anal kanalı besler.
• Uterin Arter (Arteria Uterina) - Sadece Kadınlarda: Ligamentum latum içinde seyrederek uterus, tüpler, yumurtalıklar ve vajinanın üst kısmını kanlandırır. Gebelikte önemli ölçüde genişler.

Özet ve Klinik Önemi

İç iliak arter, pelvis ve gluteal bölgenin ana kan kaynağıdır. Dallanma paterni değişkenlik gösterebilir ve cerrahi müdahalelerde (örneğin, histerektomi, rektum cerrahisi) bu damarların iyi bilinmesi hayati önem taşır. Ayrıca, travma durumlarında iç iliak arter veya dallarının yaralanması ciddi kanamalara neden olabilir. Anjiyografi gibi tanı yöntemlerinde ve endovasküler prosedürlerde sıklıkla hedeflenen bir damardır.